Strep A (Soomaali)

Caabuqyada Strep A ayaa ah kuwo ku badan carruurta. Caabuqyada strep A badankoodu halis ma aha waxaana lagu daweyn karaa antibiyootigyo.

Laakiin marar dhif ah, caabuqu wuxuu keeni karaa dhibaatooyin halis ah. Tani waxaa loo yaqaanaa duullaanka kooxda A strep (invasive group A strep) (iGAS).

Maxay tahay inaad eegto?

Calaamadaha caanka ah ee strep A waxaa ka mid ah:

Finan leh baro yaryar oo jidhka ah oo ku faafa ilaa qoorta, gacmaha iyo lugaha
Cune xanuun
Qandho (heerkul gaaraya 38C ama ka sareeya)
Ku lahaanshaha barar xanuun badan gudaha qoorta
Lahaanshaha carrab casaan ah (sidoo kale loo yaqaan carrabka istarraawberiga)

Finanka way adkaan kartaa in lagu arko maqaarka midabka madaw, si kastaba ha ahaatee waxay weli yeelan karaan dareen taabasheed sida waraaq ciidleh. Finanka ayaa aad uga soo muuqdaa gudaha aagga gumaarka/kilkilada. Mararka qaarkood, dhabannada dhiiggu iskugu tago waxay u muuqdaan kuwa ku 'gubtay qorraxda' dusha maqaarka madow, oona ku leh caddaan agta afka.

Haddii aad u malaynayso in ilmahaagu qabo caabuqa strep A, waa inaad ku haysaa guriga oo aadna wargelisaa dhakhtarkaaga GP-ga ama NHS 111 isla maalintaasba. Haddii xirfadlaha daryeelka caafimaadku uu u maleeyo in ilmahaagu qabo caabuqa strep A, waxay u qori doonaan ilmahaaga antibiyootigyo. Tani waxay yaraynaysaa fursada in caabuqoodu noqdo mid aad u daran oo joojiyana inay ku faafiyaan caabuqa kuwa kale.

Dhakhtar Ranj Singh wuxuu sharxayaa astaamaha iyo calaamadaha caabuqa strep A.

Maxay tahay inaad sameyso haddii ilmahaagu aanu caafimaad qabin

Way adkaan kartaa in la ogaado marka ilmuhu si xun u xanuunsan yahay, laakiin waxa ugu muhiimsan waa inaad aaminto dareenkaaga. Waxaad uga aqoon fiican tahay cid kasta oo kale sida ilmahaagu caadi ahaan yahay, markaa waxaad ogaan marka ay wax khaldan yihiin.

Macluumaadka cagaarka/ huruudka / casaanka ee hoose ayaa kuu sheegaya waxaad raadineyso iyo meesha aad caawimaad ka raadsan karto. Haddii aad boggan ku akhrinayso taleefanka gacanta, waxaa laga yaabaa inaad u guurto si aad u aragto dhammaan miiska.

Cagaarka	Haddii ilmahaagu aanu u muuqan mid si xun u xanuunsan, waxaad caadi ahaan ku daryeeli kartaa guriga:   Xaqiiji inay cabaan biyo iyo caano ku filan  U fiirso calaamadaha tilmaami kara in ay ka sii darayaan  Si kastaba ha ahaatee, haddii ilmahaagu qabo xaalad caafimaad oo horey u sii jirtay ama caabuq kale, sida busbuska, waxaa muhiim ah inaad aad u feejignaato sababtoo ah waxay halis weyn ugu jiraan caabuq halis ah.	Is-daryeelka:  Sii wad inaad ilmahaaga ku daryeesho guriga. Kala xidhiidh farmashiistaha deegaanka ama booqdahaaga caafimaadka wixii talo ah. Haddii aad weli ka welwelsan tahay ilmahaaga, wac NHS 111 – garaac 111.
Huruudka	Haddii ilmahaagu qabo mid ka mid ah kuwan soo socda:   Neefsashada waa shaqo adag - waxay nuugaan feerahooda  Ku adkanaanshaha ineey liqaan candhuufta  Lahaansho la'aanta xafaayad qoyan 12 saacadood ama xaarida in ka yar inta caadiga ah  Lulmo ama xanaaq-dhawaansho  Ku qabida barar xanuun leh oo guduudan qoorta ama dhegta gadaasheeda  Lahaanshaha xummad in ka badan 5 maalmood Way ka sii daraysaa ama haddii aad walwalsan tahay	Waxaad u baahan tahay inaad la xidhiidho dhakhtar ama kalkaaliso maanta:   Fadlan wac GP-gaaga guud ama ka wac NHS 111 – garaac 111.
Casaanka	Haddii ilmahaagu qabo mid ka mid ah kuwan soo socda:   Midab aan caadi ahayn (cawlan, casuus ama buluug) oo wuuna qabow yahay marka la taabto  Bushimaha buluuga ah  Neefta oo ku adag ama hadalka, wax cuno ama cabbo Qabo gariir/luxluxmitaan ama qalal  Hoos u dhaca awooda murqaha iyo caajisnimo ama aad u kacsan  Mataqa cagaarka tikhda ah	Waxaad u baahan tahay caawinad degdeg ah:   Tag Waaxda Gurmadka Degdegga ah ee Isbitaalka (Hospital Emergency) (A&E) ee kuugu dhow ama garaac 999 si aad u wacdo ambalaas.

Cagaarka

Haddii ilmahaagu aanu u muuqan mid si xun u xanuunsan, waxaad caadi ahaan ku daryeeli kartaa guriga:  

Xaqiiji inay cabaan biyo iyo caano ku filan 
U fiirso calaamadaha tilmaami kara in ay ka sii darayaan

Si kastaba ha ahaatee, haddii ilmahaagu qabo xaalad caafimaad oo horey u sii jirtay ama caabuq kale, sida busbuska, waxaa muhiim ah inaad aad u feejignaato sababtoo ah waxay halis weyn ugu jiraan caabuq halis ah.

Is-daryeelka: 

Sii wad inaad ilmahaaga ku daryeesho guriga.

Kala xidhiidh farmashiistaha deegaanka ama booqdahaaga caafimaadka wixii talo ah.

Haddii aad weli ka welwelsan tahay ilmahaaga, wac NHS 111 – garaac 111.

Huruudka

Haddii ilmahaagu qabo mid ka mid ah kuwan soo socda:  

Neefsashada waa shaqo adag - waxay nuugaan feerahooda 
Ku adkanaanshaha ineey liqaan candhuufta 
Lahaansho la'aanta xafaayad qoyan 12 saacadood ama xaarida in ka yar inta caadiga ah 
Lulmo ama xanaaq-dhawaansho 
Ku qabida barar xanuun leh oo guduudan qoorta ama dhegta gadaasheeda 
Lahaanshaha xummad in ka badan 5 maalmood
Way ka sii daraysaa ama haddii aad walwalsan tahay

Waxaad u baahan tahay inaad la xidhiidho dhakhtar ama kalkaaliso maanta:  

Fadlan wac GP-gaaga guud ama ka wac NHS 111 – garaac 111.

Casaanka

Haddii ilmahaagu qabo mid ka mid ah kuwan soo socda:  

Midab aan caadi ahayn (cawlan, casuus ama buluug) oo wuuna qabow yahay marka la taabto 
Bushimaha buluuga ah 
Neefta oo ku adag ama hadalka, wax cuno ama cabbo
Qabo gariir/luxluxmitaan ama qalal 
Hoos u dhaca awooda murqaha iyo caajisnimo ama aad u kacsan 
Mataqa cagaarka tikhda ah

Waxaad u baahan tahay caawinad degdeg ah:  

Tag Waaxda Gurmadka Degdegga ah ee Isbitaalka (Hospital Emergency) (A&E) ee kuugu dhow ama garaac 999 si aad u wacdo ambalaas.

Daawaynta Caabuqa strep A

Inta badan caabuqyada strep A si fudud ayaa loogu daweyn karaa antibiyootigyada.

Haddii adiga ama ilmahaagu aad qabto ama uu qabo caabuqa strep A, waa inaad ka fogaataa dugsiga xanaanada, dugsiga ama shaqada 24 saacadood ka dib markaad bilowdo inaad qaadato antibiyootigyada. Tani waxay gacan ka geysan doontaa joojinta ku faafidda caabuqa dadka kale.

Cuno xanuunka iyo qandhadu waxay inta badan sii hayaan ilaa 3-6 maalmood, finankuna badanaa waxay ka soo roonaadaan toddobaad gudihiis.

Talooyinka ugu wanaagsan ee daryeelidda ilmahaaga

Kormeeritaanka

Waa inaad si dhow ula socotaa haddii ay xaaladdoodu ka sii darto
Waa muhiim inaad ku kalsoonaato dareenkaaga haddii ilmahaaga ay haysato caafimaad darro. Hel caawimo caafimaad haddii aad u malaynayso inaad u baahan tahay

Quudinta

Dhallaanka waxaa laga yaabaa inay u arkaan inay aad uga daalaan in la quudiyo sidaa darteed waa in la siiyaa waqti quudinno gaaban oo joogto ah
Ku dhiiri geli carruurta inay cabbaan dareero badan
Carruurta hal sano ka weyn, waxaad ku siin kartaa in yar oo malab gudaha cabbitaan si ay cunaha ugu nafisiyaan/raaxeeyaan

Maareynta calaamadaha

Haddii ilmahaagu uu dareemayo raaxo darro, waxaad siin kartaa paracetamol-ka carruurta ama ibuprofen-ka carruurta. Eeg buug-yaraha si aad u xaqiijiso in daawadu ku haboon tahay ilmahaaga iyo si aad u aragto inta aad siinayso iyaga
Ka booqo ICON tallada waalidka ee ku aadan dejinta dhallaanka ooyaya

Ka fogaaw faafinta caabuqyada

Xaqiiji in carruurtaadu ay qaateen dhammaan tallaalladii ugu danbeeyay
Ka fogaaw inaad la xidhiidho qof aad garanayso inuu qabo caabuq
Ku dhaq gacmaha had iyo jeer saabuun iyo biyo
Ku dabool afkaaga iyo sankaaga xaanshida jilicsan marka aad qufacayso ama hindhiseyso
Qashin ku tuur xaanshimada la isticmaalay sida ugu dhakhsaha badan ee suurtogalka ah